Жанубий Корея Республикасига ишга кетиш истагини билдираётган юртдошларимиз кўпчиликни ташкил этади.
Бандлик ва меҳнат муносабатлари вазирлиги томонидан тақдим этилган маълумотларда келтирилишича, Кореяга ишга кетишнинг асосий талаблари мавжуд. Яъни, қонунчиликка кўра, Корея республикасига ишга кетиш истагида бўлган шахслар бошқа фуқарога ўз номидан тестда қатнашишига рухсат берса, улар кейинги 3 йил давомида имтиҳонда қатнашиш имкониятидан маҳрум этилиши белгилаб қўйилган.
Қайд этилишича, тест имтиҳонларини адолатли ўтказиш учун Корея Республикасининг Инсон ресурсларини ривожлантириш хизмати билан ҳамкорликда барча техник ва ташкилий чоралар кўрилган. Хусусан, Инсон ресурсларини ривожлантириш хизмати томонидан тест ўтказиш учун махсус планшетлар келтирилган бўлиб, ушбу планшетдаги тест саволлари иштирокчи қиёфаси автоматик тарзда аниқлангандан кейин очилиши (Face ID) тизими ҳам жорий этилган.
Аммо Ташқи меҳнат миграцияси агентлиги томонидан тақдим этилган маълумотларга кўра, кўрилган чораларга қарамасдан бошқа фуқаро ўрнига тестга кириш ва тестда қўшимча воситалардан фойдаланишга уриниш билан боғлиқ 23 та ҳолат аниқланган. Жумладан, 19 та ҳолатда имтиҳонда қатнашиш учун рўйхатдан ўтган шахснинг ўрнига бошқа одам тестга киришга уринган бўлса, 4 та ҳолатда имтиҳон топширувчилар телефондан фойдаланишга ҳаракат қилган.
Мутасаддиларнинг таъкидлашича, кўплаб фуқаролар Кореяга ишга борасанми? Бораман десанг, таниш бор, учраштириб қўяман, каби алдовларнинг ва фирибгарликнинг қурбонига айланган.
Ташқи меҳнат миграцияси агентлиги матбуот котиби Ортиқхўжа Норовнинг таъкидлашича, имтиҳонга киришдан олдин ҳар бир фуқаро Face ID тизими орқали текширилиши, бу ерда ҳеч қандай алдов ўтмаслиги ҳақида юртдошларимиз қайта-қайта огоҳлантирилишига қарамай, қоидабузарликлар давом этмоқда. Мутахассиснинг сўзларига кўра, одамнинг қиёфасини автоматик тарзда аниқловчи планшетлар Кореядан махсус келтирилган. Буларнинг ҳаммаси имтиҳонларнинг холис, адолатли ўтиши, инсон омили аралашувининг олдини олиш мақсадида жорий этилган.
Ўзбекистон Республикаси Бандлик ва меҳнат муносабатлари вазирлиги ҳамда Корея Республикаси Бандлик ва меҳнат вазирлиги ўртасида имзоланган Меморандумга асосан мамлакатимиз фуқароларини малака талаб этилмайдиган Е-9 ишчи визаси бўйича ушбу давлатда вақтинча меҳнат фаолиятини амалга ошириш тартиби белгиланган. Мазкур виза орқали ишчи фуқаролар ишлаб чиқариш ва хизмат кўрсатиш соҳаларига жалб этилади.
Мазкур давлатга 2020 йилдаги пандемия даврида ўзбекистонлик меҳнат мигрантларининг оқими ҳам сезиларли қисқарган. 2021 йилнинг ноябрь ойида Корея давлатига киришга рухсат берилгач, ноябрь-декабрь ойларида пандемия чекловлари шароитида жами 915 нафар фуқаро ташкилий тарзда жўнатилган.
2022 йилнинг январь-июнь ойлари давомида Корея Республикасидан меҳнат таътили олиб Ўзбекистонга келган фуқароларнинг 1 минг 896 нафари иш жойига қайтиб кетган ҳамда Е-9 виза тури бўйича 2026 нафар фуқаро ташкилий тарзда жўнатилган. Ҳозирги вақтда икки давлатдаги эпидемиологик вазиятдан келиб чиқиб, ушбу жараёнлар тўлиқ тикланган.
Бандлик ва меҳнат муносабатлари вазирлиги бошқарма бошлиғи Зоҳид Асқаров томонидан тақдим этилган маълумотларга кўра, labormigration.uz дастурий мажмуаси орқали Корея Республикасида ишлаш истагидаги 16 минг 601 нафар номзод рўйхатдан ўтган. Уларнинг 1 минг 391 нафари талабларга мос келмагани сабабли қабул қилинмаган. Барча талабларга мувофиқ рўйхатдан ўтган номзодлар учун 2022 йил 2 июнь куни Тошкент шаҳрида корейс тилидан EPS-Topik тест имтиҳони бошланган ва мазкур имтиҳонлар 15 июлгача давом этади. Ушбу босқичдан муваффақиятли ўтган номзодлар малака тест имтиҳонларидан ҳам ўтиши лозим.
Корея томонидан хорижий фуқароларни, жумладан, ҳамюртларимизни ишга жалб қилиш жараёнида шаффофликни таъминлаш мақсадида Инсон ресурсларини ривожлантириш хизматининг EPS.GO.KR веб-сайтида ҳар бир номзодга шахсий кабинет очилган. Шахсий кабинет орқали фуқаролар ўзи тўғрисидаги маълумот яъни, синовлардан ўтиш балли, анкета маълумоти, иш берувчи томонидан танлангани ёки йўқлиги, танланган бўлса, меҳнат шартномаси ва ишчи виза тасдиқномасини юборилган вақти тўлиқ ёритиб борилади.
Бугунги кунда Ўзбекистонда ишга муҳтожлар сони 1,4 миллион нафарни, хорижда вақтинчалик меҳнат фаолиятини амалга ошираётган меҳнат мигрантлари сони эса 2022 йил 1 март ҳолатига ўртача 2,4 миллион нафарни ташкил этади. Мигрантларнинг 568,5 минг (24,1%) нафари хотин-қизлар, 827,1 минг (35,1%) нафари ёшлардан иборат.
Бандлик ва меҳнат муносабатлари вазирлиги томонидан хусусий бандлик агентликлари реестридан ўтган 80 та юридик шахсга хорижда ишлаш истагидаги фуқароларни ишга жойлаштириш бўйича фаолиятни амалга ошириш ҳуқуқини берувчи лицензия берилган. Ўтган давр мобайнида 71 та хусусий бандлик агентлигининг лицензияси бекор қилинган (шундан 59 таси корхонанинг аризасига мувофиқ, 12 тасига нисбатан жиноят иши очилган). Ҳозирги вақтда лицензияга эга 6 та хусусий бандлик агентлиги фаолият юритмоқда.
Белгиланган тартибга кўра, мамлакатимиз фуқаролари ишлаш мақсадида хорижга кетиш ҳуқуқига эга. Бу каби ҳуқуқларидан фойдаланиш истагида бўлганлар учун эса юртимизда қонуний меҳнат миграцияси тизими доирасида хорижга чиқиб кетаётган фуқароларни касб-ҳунар ва чет тилларига ўқитиш, хорижда ҳуқуқ ва манфаатларини ҳимоя қилиш, зарур ижтимоий ва ахборот-маслаҳат ёрдамини кўрсатиш, уларнинг оила аъзоларини ҳар томонлама қўллаб-қувватлаш борасида ишлар йўлга қўйилган.
Муҳайё Тошқораева,
ЎзА